1. Hợp đồng giả cách là gì?
Hiện nay, hệ thống pháp luật Việt Nam chưa có quy định cụ thể cho hợp đồng giả cách, hay nói một cách khác, định nghĩa của hợp đồng giả cách không được tìm thấy trong hệ thống các văn bản pháp luật tại Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên ta có thể căn cứ vào khái niệm giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo theo Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015 để hiểu khái quát về hợp đồng này. Đó là khi các bên xác lập giao dịch dân sự một cách giả tạo nhằm che giấu một giao dịch dân sự khác thì giao dịch dân sự đó vô hiệu do giả tạo.
Như vậy, căn cứ theo quy định trên và từ thực tế thì hợp đồng giả cách được hiểu là một loại hợp đồng dân sự được xác lập một cách giả tạo nhằm che giấu một giao dịch dân sự khác. Bởi tính gian dối của nó nên dù đã được kí kết thì hợp đồng giả cách không có giá trị pháp lý, không phát sinh quyền và nghĩa vụ cho các bên.
2. Pháp luật quy định thế nào về hợp đồng giả cách?
Hợp đồng giả cách tuy chưa có định nghĩa riêng, nhưng vì vẫn là một loại hợp đồng nên nó vẫn được điều chỉnh bởi những quy định điều chỉnh giao dịch dân sự nói chung.
Thứ nhất, hợp đồng giả cách là một loại giao dịch có tính chất giả tạo.
Theo Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo như sau:
- Khi các bên xác lập giao dịch dân sự một cách giả tạo nhằm che giấu một giao dịch dân sự khác thì giao dịch dân sự giả tạo vô hiệu, còn giao dịch dân sự bị che giấu vẫn có hiệu lực, trừ trường hợp giao dịch đó cũng vô hiệu theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 hoặc luật khác có liên quan.
- Trường hợp xác lập giao dịch dân sự giả tạo nhằm trốn tránh nghĩa vụ với người thứ ba thì giao dịch dân sự đó vô hiệu.
Thứ hai, hậu quả pháp lý khi hợp đồng giả cách được kí kết
Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự vô hiệu như sau, nếu rơi vào trường hợp không thể hoàn trả được bằng hiện vật thì trị giá thành tiền để hoàn trả:
- Giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kể từ thời điểm giao dịch được xác lập.
- Khi giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận.
Như vậy, đối với các loại hợp đồng giả cách sẽ không làm phát sinh quyền và nghĩa vụ giữa các bên, về tính hợp pháp thì hợp đồng này bị vô hiệu theo quy định của pháp luật.